19 aug 2020

Nederlandse gemeenten leveren in 2019 € 800 miljoen in

Voorlopige gegevens over de jaarrekeningen 2019

Eind vorige maand publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de voorlopige gegevens over de jaarrekeningen van de Nederlandse gemeenten over 2019. Inmiddels zijn de gegevens bekend van 345 van de 355 gemeenten, zodat een duidelijk beeld kan worden verkregen hoe de gemeentefinanciën zich over 2019 hebben ontwikkeld. Zo blijkt dat de financiën van de Nederlandse gemeenten steeds verder onder druk komen te staan. Ook valt op dat er grote verschillen zijn tussen de gemeenten onderling. BMC brengt de gegevens in kaart en vergelijkt ze met eerdere jaren. Ook werpen we een vooruitblik op 2020. Klik hier voor het verslag.

In de buurt van dieptepunt na vorige crisis

De gezamenlijke Nederlandse gemeenten hebben over 2019 ruim € 800 miljoen ingeleverd op hun eigen vermogen. In de jaren na de economische crisis daalde het eigen vermogen van de gemeenten van ruim € 34 miljard in 2009 tot € 29 miljard in 2014. In de eerste jaren na deze crisis was er nog sprake van herstel. Maar 2019 was al weer het tweede achtereenvolgende jaar waarin de gemeenten moesten inleveren op hun eigen vermogen. Daarmee komt het eigen vermogen van de gemeenten weer in de buurt van het dieptepunt dat bereikt werd net na de economische crisis in 2014.

Per saldo € 1 miljard meer uitgegeven voor jeugdzorg en WMO

De gemeenten hebben in 2019 (netto) voor ongeveer € 1 miljard meer uitgegeven aan de jeugdzorg en de WMO. De kosten voor de WMO-voorzieningen en de maatwerkdienstverlening namen toe met ongeveer € 400 miljoen. De kosten voor opvang en beschermd wonen namen toe met ongeveer € 100 miljoen. De kosten voor de jeugdzorg namen in 2019 toe met € 400 miljoen. Grofweg gaat het hierbij om een stijging van ongeveer 10%.

Verder interen lijkt onafwendbaar …

Uit de BMC-analyse van de begroting 2020 die eind vorig jaar is gepubliceerd, bleek dat de ramingen voor het sociale domein op het niveau waren gebracht van de rekening 2018. Met name de ramingen voor de jeugdzorg liggen voor 2020 onder het niveau van de jaarrekening 2019. Tenzij gemeenten over de gehele linie in staat zijn om de situatie rondom de kosten om te buigen, verwachten we dat ook de jaarrekening 2020 op dit onderdeel andermaal een overschrijding te zien zal geven.

De effecten van de coronacrisis

De effecten van de coronacrisis zijn nog niet uitgekristalliseerd. Een door BMC uitgevoerde eerste analyse van de rapportages van een flink aantal Nederlands gemeenten leert dat op korte termijn rekening moet worden gehouden met een effect van circa € 1,1 tot 1,4 miljard euro. Het compensatiepakket van het Rijk komt uit op ongeveer de helft.

Langs de financiële meetlat

Hoe de effecten van de coronacrisis de komende tijd zullen uitpakken, moet worden afgewacht. Zodra er gegevens van meer gemeenten beschikbaar zijn, kunnen we ook inzicht geven in de effecten op de financiën van verschillende typen gemeenten: regionale spreiding, grootte en sociale structuur. Daarnaast kunnen we ook meer zeggen over het absorptievermogen van de Nederlandse gemeenten om de risico’s op te vangen. Op 16 september a.s. organiseert BMC hierover een webinar: 'Langs de financiële meetlat'. Tijdens dit webinar worden nieuwe uitkomsten gepresenteerd.