Eerste analyses corona-effecten op financiën gemeenten

Divers beeld, veel posten nog PM

Grote onzekerheid Openbare Financiën door corona

Er is grote onzekerheid over de financiële gevolgen van de coronacrisis en de economische ontwikkeling. Dat geldt niet alleen voor de Rijksbegroting, maar ook voor de financiën van gemeenten en provincies. Inmiddels er sprake van een forse economische krimp, die nu nog gecompenseerd wordt door een compensatiepakket van het Rijk. Of dit effect van korte duur zal zijn of langere tijd zal doorwerken, is nog onzeker en mede afhankelijk van de vraag of er straks sprake zal zijn van een tweede pandemie. De gemeenten zijn nu volop bezig om de effecten van de afgelopen maanden in kaart te brengen en een inschatting te maken van wat de komende periode op hen af komt. BMC ontwikkelde samen met de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) de Corona Monitor, waarmee inschattingen van gemeenten worden geanalyseerd.

Eerste analyses geven wisselend beeld

Lagere opbrengsten uit toeristenbelasting, tegenvallende parkeeropbrengsten, maar ook kosten van zorg-, welzijns-, culturele instellingen en (sport)verenigingen, die onzeker zijn over hun financiële toekomst. Gemeenten hebben te maken met grote gevolgen van de coronacrisis. Samen met het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit voert BMC een analyse uit van de rapportages die de gemeenten naar buiten hebben gebracht (Corona Monitor). Inmiddels zijn de rapportages van ruim 60 gemeenten geanalyseerd. De onderzochte gemeenten zijn goed voor ruim 43% van de totale gemeentelijke uitgaven. De analyses van de Nederlandse gemeenten over de ingeschatte corona-effecten zijn divers. Waar de ene gemeente rapporteert aan de hand van een uitgebreide monitor, volstaat een andere gemeente nog met globale overall inschatting.

Corona-effecten op beperkt aantal terreinen?

De effecten zijn onderverdeeld in 28 beleidsterreinen. Wat opvalt in de analyse, is dat meer dan de helft van de gemeenten slechts zes van de 28 beleidsterreinen bespreekt. Dat kan erop duiden dat de corona-effecten maar op een beperkt aantal terreinen hun weerslag hebben. Veel waarschijnlijker is het echter dat nog niet alle effecten zichtbaar zijn of zichtbaar zijn gemaakt. Want slechts twee beleidsterreinen worden in het geheel niet genoemd. Dat betekent dat op bijna alle terreinen wel corona-effecten door één of meerdere gemeenten worden gesignaleerd. Dat kan betekenen dat er nog sprake is van blinde vlekken in de gepresenteerde analyses.

Nog weinig concrete bedragen

Wat verder opvalt in de analyses, is dat veel effecten in dit stadium nog niet vertaald zijn in een concreet bedrag, maar vooralsnog PM worden geraamd. In bijna de helft van de gevallen (13 van de 28 beleidsterreinen) heeft het merendeel van de gemeenten die op dat terrein een effect verwacht, ervoor gekozen om de inschatting nu nog PM te ramen.

Welke effecten gaan daadwerkelijk optreden?

Dit alles maakt dat er een grote onzekerheidsmarge is over de financiële effecten die daadwerkelijk gaan optreden. We hebben onze gegevens doorvertaald naar een macro-effect. Wanneer we de kwantitatief gemaakte effecten doorrekenen, dan komen wij uit op een kostenpost van circa 1,1 tot 1,4 miljard euro. Dit is exclusief de kosten van de TOZO-regeling. Dit ligt in lijn met inschattingen van eerdere berekeningen die onlangs naar buiten zijn gebracht. Het Rijk en VNG hebben inmiddels overeenstemming bereikt over een voorlopig compensatiepakket van bijna € 700 miljoen. Op basis van de huidige inschattingen is dat ontoereikend om de gemeenten te compenseren voor de effecten van de crisis. 

Regionale en sociale verschillen

Hoe de effecten van de coronacrisis de komende tijd zullen uitpakken, moet worden afgewacht. Zodra er gegevens van meer gemeenten beschikbaar zijn, verkrijgen we een breder macro-economisch beeld van de impact op de financiële positie van gemeenten. Ook komt uit deze monitor naar voren hoe gemeenten van verschillende omvang, regio en sociale structuur inschattingen maken van de financiële effecten. Daarnaast kan ook meer worden gezegd over het absorptievermogen van de Nederlandse gemeenten om de risico’s op te vangen. Door deze effecten over een langere periode te monitoren, hebben gemeenten de beschikking over informatie van vergelijkbare gemeenten, waarmee ze hun voordeel kunnen doen.

Webinar Langs de financiële meetlat

Nieuwe uitkomsten samen met oplossingsmogelijkheden voor het komende begrotingsproces presenteren we tijdens een webinar. Op 16 september a.s. organiseert BMC het webinar “Langs de financiële meetlat”. Het vindt plaats van 15.00 tot 16.30 uur en wordt gehouden door onder andere dr. Tjerk Budding en drs. Erwin Ormel.

Wilt u meer informatie? 

Download het volledige rapport of neem contact op met senior adviseur Erwin Ormel. 

Download het volledige rapport