Besturen doe je samen beter! Dankzij serious game voor lokale driehoeken

De lokale bestuurlijke driehoek van burgemeester, gemeentesecretaris en griffier is een complexe en dynamische samenwerkingsvorm. De ervaring leert dat een goed samenspel tussen deze vooruitgeschoven posten van grote meerwaarde is, omdat dit leidt tot een beter functionerend en weerbaarder lokaal bestuur. Dat kan daardoor beter inspelen op lokale uitdagingen. Een door BMC ontwikkelde serious game daagt lokale driehoeken uit om in dialoog te gaan over dit samenspel. Managing consultants Joost Rompa en Shannon Roest vertellen over de geleerde lessen.

Aanleiding voor de serious game is het VNG-programma Democratie in Actie, om de lokale driehoeken te versterken. De afgelopen jaren zien we dat de lokale democratie weliswaar vitaal is, maar ook onder druk staat. Gemeenten krijgen steeds meer taken van de rijksoverheid op hun bord en krijgen zodoende een steeds belangrijkere rol binnen ons staatsbestel. Ze staan in de frontlinie voor het oplossen van maatschappelijke opgaven rondom ruimte, wonen en klimaat. Ook helpen ze ondermijning aan te pakken, de vermenging van de onder- en bovenwereld. Daarnaast vormen gemeenten het laatste vangnet in het sociaal domein.

Al deze ontwikkelingen maken het besturen van een gemeente steeds meer een vak apart. Een vak dat hoge eisen stelt aan raad, college en organisatie. De lokale driehoek draagt bij aan de stabiliteit van deze actoren. Ook ondersteunt en faciliteert de driehoek de gemeenteraad en het college in het agenderen en realiseren van maatschappelijke opgaven. BMC ziet dat veel driehoeken goed functioneren en productief en vernieuwend samenwerken. Maar er zijn ook driehoeken waar de samenwerking te wensen overlaat. Daar zien we vaak veel wisselingen van spelers en moet het samenspel zich steeds opnieuw zetten.

Democratie in Actie

Als onderdeel van het VNG-programma Democratie in Actie hielp BMC ervaringen en inzichten uit de lokale uitvoeringspraktijk te bundelen in een boek. Dat draagt de titel Besturen doe je samen: handreikingen voor goed samenspel in de gemeentelijke context. In het verlengde daarvan gaven drie partijen – Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Vereniging van Gemeentesecretarissen en de Vereniging van Griffiers – de opdracht een serious game te bedenken.

De serious game is vernoemd naar het boek en daagt lokale driehoeken uit om in dialoog te gaan over casuïstiek én vooral ook over samenspel. De casuïstiek is herkenbaar en staat dicht bij de realiteit. Denk aan de wens en tegelijkertijd de druk om als gemeente met integrale visies te komen, een eenmansfractie in de raad die zich sterk tegen de bestaande orde in beweegt of de invloed van externe (private) partijen of personen op politieke beslissingen. 

Het spel heeft een lerend effect, mede door de opbouw van de speelrondes. In de eerste ronde spelen deelnemers een andere rol, in een gelegenheidsdriehoek. Zo dagen we deelnemers uit om zich te verplaatsen in elkaar. Ze worden zich meer bewust van de andere rollen en de invulling van de eigen rol. In de tweede ronde gaan de deelnemers weer in een andere rol, met een nieuwe casus. Dat doen ze wederom in een gelegenheidsdriehoek. In de derde en laatste ronde treffen de echte driehoeken elkaar en speelt iedereen vanuit de eigen rol. In deze setting reflecteren de driehoeken op hun eigen samenwerking, waarbij ze de lessen uit de vorige rondes meenemen.

Het spelen van het spel en het voeren van de dialoog leidt al tot nieuwe inzichten. Dit geldt nog meer voor het plenaire evalueren tussen de rondes door. Dan wisselen deelnemers ook kennis uit. Zie het als een soort APK voor de driehoeken.

Onze bevindingen

Op basis van leerbijeenkomsten van de afgelopen anderhalf jaar, komen we tot de volgende bevindingen:

• Driehoeken hebben regelmatig informele ontmoetingen zonder specifieke agenda.
• Onderling vertrouwen en openheid zijn groot; spelers voelen zich comfortabel om persoonlijke zaken te delen binnen de driehoek.
• De meeste driehoeken ontberen een strategische langetermijnagenda; hun focus ligt voornamelijk op operationele kwesties, van vergadering tot vergadering.
• Driehoeken reflecteren over het algemeen weinig op hun eigen functioneren en samenwerking.

Daarnaast blijkt het makkelijker om een rol aan te nemen en vast te houden naarmate leden langer in dezelfde samenstelling samenwerken. Er ontstaat dan meer begrip en empathie. Verder blijkt dat elke driehoek anders omgaat met het delen van vertrouwelijke informatie. Er is veel gesproken over vertrouwen binnen de driehoek en in het college, de gemeenteraad en de organisatie. En uiteraard over waar die twee elkaar in de weg kunnen zitten.

We zien dat driehoeken veel waarde hechten aan de APK: een moment om écht te reflecteren op de samenwerking. Om van en met elkaar te leren. Bijvoorbeeld over hoe andere driehoeken invulling geven aan zaken als de vergaderfrequentie, het al dan niet hebben van een strategische agenda en de evaluatie van onderlinge samenwerking.

Aanmelden driehoek voor Serious Game

Nieuwsgierig? Doe met uw driehoek mee aan een leerbijeenkomst voor lokale driehoeken. Onderstaand vindt u de actuele data. Deelnemen? Aanmelden kan via onderstaand formulier.

• Vrijdag 21 maart 2025 - Limburg / Noord-Brabant
• Vrijdag 4 april 2025 - Noord-Holland / Flevoland
• Vrijdag 11 april 2025 - Overijssel / Gelderland
• Vrijdag 16 mei 2025 - Zuid-Holland / Utrecht
• Vrijdag 23 mei 2025 - Noord-Brabant / Zeeland
• Vrijdag 26 september 2025 - Drenthe / Friesland / Groningen
• Vrijdag 17 oktober 2025 - Flevoland / Noord-Holland
• Vrijdag 24 oktober 2025 - Zuid-Holland / Utrecht
• Vrijdag 14 november 2025 - Limburg / Noord-Brabant
• Vrijdag 21 november 2025 - Gelderland / Overijssel / Drenthe 

Aanmelden

Meer weten?

Heb je vragen of wil je meer weten? Neem dan voor meer informatie of een vrijblijvend gesprek contact op met managing consultants Joost Rompa of Shannon Roest via onderstaand formulier.