Bestuurlijk lef in de aanpak van thuiszitters

Het vergroten van schoolaanwezigheid en terugdringen van schoolafwezigheid is een complexe uitdaging, die vraagt om een integrale aanpak. Zo’n aanpak vereist bestuurlijk lef, zien BMC-adviseurs Berien Bakker en Martine Grummer. Maar wat is dat precies en hoe uit zich dat? In dit artikel gaan ze daarop in, aan de hand van het project ‘Thuiszitters in beeld’ bij Samenwerkingsverband V(S)O Duin & Bollenstreek.

Wat is bestuurlijk lef?

In ons werk worden we vaak geconfronteerd met complexe uitdagingen die bestuurlijk lef vereisen. Bestuurlijk lef kenmerkt zich door de volgende eigenschappen: het erkennen van complexiteit, het vermogen tot co-creatie en dialoog, besluitvorming gebaseerd op feiten en data, de moed om te innoveren en risico’s te nemen en een continu proces van leren en aanpassen. Deze eigenschappen maken het mogelijk om effectief te navigeren in het complexe landschap van bestuurlijke vraagstukken.
 

Besef van complexiteit en verantwoordelijkheid

Het project ‘Thuiszitters in beeld’ was gericht op het ondersteunen van het Samenwerkingsverband (SWV) V(S)O Duin & Bollenstreek bij het terugdringen van het aantal thuiszittende leerlingen. In de beginfase werd al snel duidelijk dat de situatie van de thuiszittende leerlingen complex is. Het ging niet alleen om het identificeren van de problemen, maar ook om het begrijpen van de onderliggende oorzaken. Hier kwam de eerste eigenschap van bestuurlijk lef – het erkennen van complexiteit – naar voren. Door diepgaande gesprekken met de betrokkenen en een grondige analyse van de beschikbare data werd de veelzijdigheid van de problematiek erkend en is dit door de opdrachtgever als uitgangspunt voor de aanpak gekozen. Lees in dit artikel meer over deze opdracht.

De rol van co-creatie: het belang van samenwerking en dialoog

Co-creatie speelde een essentiële rol in dit project. De interactie met schoolbesturen, docenten, ouders en leerlingen zelf was cruciaal. Deze samenwerking belichaamt de tweede eigenschap van bestuurlijk lef: het vermogen om open te staan voor verschillende perspectieven en het creëren van een gezamenlijke visie. Door actief te luisteren en iedereen te betrekken bij het proces werd een breed gedragen begrip van de situatie ontwikkeld. Dit was essentieel voor het formuleren van effectieve oplossingen.

Dataverzameling en -analyse: de basis voor geïnformeerde besluitvorming

De uitgebreide dataverzameling en -analyse vormden de ruggengraat binnen het project. De keuze om kennis vanuit eerder onderzoek te betrekken bood een raamwerk om de complexiteit beter te begrijpen. Lees in dit artikel meer over de gebruikte wetenschappelijke onderzoeken en modellen.

Het werd duidelijk dat een simpele benadering ons nergens zou brengen; we moesten rekening houden met de unieke situaties van elke leerling. De verhalen van alle geïnterviewde leerlingen hebben we onder woorden gebracht in een ‘verhaal van de thuiszitter’. Al deze informatie leidde tot een foto van de huidige situatie. Dit weerspiegelt de derde eigenschap van bestuurlijk lef: het baseren van besluiten op brede informatie, zoals verhalen, feiten en data. 

Door zowel ervaringsverhalen als een evidence-based benadering te hanteren, konden we gerichte aanbevelingen doen die niet alleen theoretisch onderbouwd waren, maar ook praktisch haalbaar.

Moed om innovatieve oplossingen in te zetten

Bij de presentatie van onze aanbevelingen aan het samenwerkingsverband kwam het bestuurlijk lef van de opdrachtgever duidelijk naar voren. Je openstellen voor innovatieve en soms onconventionele oplossingen vraagt moed. Deze vierde eigenschap – het lef om te innoveren en risico’s te nemen – was cruciaal. We stelden voor om de registratie en opvolging van afwezigheid te verbeteren en een specifiek groepsaanbod voor havo-vwo-leerlingen te ontwikkelen, wat een verandering in de bestaande aanpak betekende.
 

Reflectie en vooruitkijken: een continu proces van leren en aanpassen

Tot slot liet het project ook het belang van continue reflectie en aanpassing zien, wat de vijfde eigenschap van bestuurlijk lef onderstreept. Door regelmatig samen te reflecteren op de aanpak en allen open te staan voor feedback, worden de strategieën verfijnd en verbeterd. Dit heeft niet alleen geleid tot succes in het huidige project, maar biedt ook waardevolle inzichten voor toekomstige uitdagingen. 

In retrospectief was dit project een leerrijke ervaring die de betekenis van bestuurlijk lef in de praktijk illustreerde. Het vereiste een combinatie van moed, inzicht, samenwerking en een onwankelbare focus op het doel: het verbeteren van de situatie voor thuiszittende leerlingen. Dat is gelukt.

Zelf ook aan de slag met duurzame, effectieve oplossingen voor thuiszitters en hun omgeving? Neem dan contact op met onze adviseurs.