Investeren in sociale basis heeft dempend effect op Wmo-uitgaven

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) voert momenteel een uitgebreid onderzoek uit naar de houdbaarheid van de Wmo 2015. Onderdeel hiervan is een onderzoek naar de relatie tussen de uitgaven aan Wmo maatwerkvoorzieningen en investeringen in de sociale basis. Dit onderzoek, uitgevoerd door het Verwey-Jonker Instituut, Bureau Anderzoek en BMC, richt zich specifiek op de vraag in hoeverre gemeentelijke investeringen in de sociale basis bijdragen aan het beheersen van de stijgende kosten voor maatwerk. 

Uitgaven aan Wmo maatwerk stijgen sterker dan uitgaven aan sociale basis

Op basis van een analyse van de IV3-gegevens, een systeem dat financiële rapportages van gemeenten standaardiseert, concluderen de onderzoekers dat gemeenten de afgelopen jaren relatief meer hebben uitgegeven aan Wmo-maatwerkvoorzieningen dan aan IV3-taakveld ‘Samenkracht en burgerparticipatie’, (onder dit taakveld valt veel wat tot de sociale basis wordt gerekend) . Terwijl de uitgaven in de sociale basis, zoals welzijnswerk en burgerinitiatieven, relatief stabiel bleven, stegen de kosten voor Wmo -maatwerkvoorzieningen duidelijk sterker. 

Gemeenten ontwikkelen een eigen visie en aanpak op de sociale basis

Naast de landelijke analyse werd in zes gemeenten verdiepend onderzoek gedaan naar hun beleid en financiën rondom de sociale basis. De onderzoekers maakten hiervoor een duidelijke afbakening wat - specifiek voor dit onderzoek - tot de sociale basis behoort, om een helder beeld te krijgen van de gemeentelijke beleidskeuzes en de bijbehorende uitgaven. Uit dit onderzoek blijkt dat gemeenten steeds gerichter werken aan een eigen visie en aanpak voor de sociale basis. Daarin werken gemeenten zowel vanuit intrinsieke doelen (het is belangrijk een sociale basis te hebben), en instrumentele doelen (het dempen van stijgende kosten). Gemeenten slagen er daarbij nog niet in om de relatie tussen de sociale basis en maatwerkvoorzieningen in euro’s uit te drukken. Op het niveau van projecten en interventies is deze relatie echter wel aangetoond in veel verschillende onderzoeken. 

Conclusie: Investeringen in de sociale basis dempen Wmo-uitgaven

Uit het onderzoek blijkt dat investeringen in het sociaal domein een dempend effect hebben op Wmo-uitgaven. Andere factoren, zoals de vergrijzing, of Rijksbeleid omtrent wonen, zorg en welzijn hebben echter een groter effect op de gemeentelijke Wmo-uitgaven. 

‘Investeren in de sociale basis loont, en is ook nodig’, stelt Kees-Jan van de Werfhorst, Partner Sociale Basis bij BMC. ‘Maar reken je als gemeente niet te snel rijk. Het effect van investeringen is vaak een proces van de lange adem. Het effect is beperkt meetbaar, en kan bovendien ook op een andere plek  terugkomen, bijvoorbeeld in het zorgdomein. Daarnaast zijn er vanuit gemeenten natuurlijk ook niet-financiële redenen om te investeren in de sociale basis. Wat voor gemeente wil je zijn, en welk voorzieningenniveau past daarbij?’

Meer weten?

Lees hier het hele rapport: De sociale basis en de houdbaarheid van de Wmo.