Onderzoek naar uitvoeringskracht van gemeenten in het fysieke domein: het kraakt en het piept

De uitvoeringscapaciteit van gemeenten in het fysieke domein bevindt zich in een negatieve spiraal. Dat blijkt uit onderzoek van BMC in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Het onderzoek laat zien dat de budgetten van gemeenten – ondanks een groei in aantal en een toenemende complexiteit van de opgaven – lager zijn dan tien jaar geleden. De oplopende tekorten in het sociaal domein en de coronacrisis dreigen deze ontwikkeling te versnellen. Het doorbreken van de trend vergt een forse inspanning van het Rijk en gemeenten. Het begint bij inzicht in de mechanismen van haperende uitvoeringskracht en de rol die de betrokkenen daarin spelen.

Aanleiding: uitvoeringskracht onder druk

Aanleiding voor het onderzoek is het feit dat de uitvoeringskracht van gemeenten in het fysieke domein onder druk staat. Het takenpakket van gemeenten is de afgelopen dertig jaar namelijk flink uitgebreid. Dit zal doorzetten door de Omgevingswet en nieuwe taken die voortkomen uit de energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie en stikstofproblematiek. Daarnaast is er sprake van groeiende complexiteit én krimpend budget. Reden genoeg voor de VNG om BMC te vragen nader onderzoek te doen.

Uitwerking voor drie thema’s

Op alle fysieke beleidsdomeinen spelen vergelijkbare mechanismen rondom uitvoeringskracht. Ook tussen de domeinen onderling is er sprake van spanning: actuele vraagstukken eisen de aandacht op ten koste van reguliere taken die evenwel onverminderd belangrijk zijn. De impact is groot en de risico’s dreigen onderschat te worden. In het onderzoek heeft BMC dit op verzoek van de VNG nader uitgewerkt voor de thema’s ‘Milieu en mobiliteit’, ‘Klimaat en energie’ en ‘Ruimte en wonen’.

Meer informatie

Meer weten over het onderzoek? Lees dan het artikel 'Uitvoering fysiek domein: Het kraakt en het piept' met de Amstelveense wethouder Floor Gordon (VNG Magazine no. 5, 19 maart 2021). Het volledige onderzoeksrapport kunt u hieronder downloaden.

Download het onderzoeksrapport