29 nov 2021

Advies Opkoopbescherming: onderzoek, beleid en monitoring

Met ingang van 1 januari 2022 kunnen gemeenten hun huisvestingsverordening aanvullen met een aantal artikelen om te voorkomen dat betaalbare koopwoningen worden omgezet in dure huurwoningen. Gemeenten moeten wel aantonen dat zo’n opkoopbescherming nodig is. BMC helpt gemeenten met het benodigde onderzoek en de aanpassing van de verordening.

Opkoopbescherming geregeld in de Huisvestingswet

Opkoopbescherming helpt gemeenten om ervoor te zorgen dat betaalbare koopwoningen niet worden opgekocht door commerciële partijen voor dure verhuur, maar beschikbaar blijven voor starters en doorstromende eigenaar-bewoners. In juli 2021 heeft de Eerste Kamer de definitieve goedkeuring gegeven aan de aanpassing van de Huisvestingswet, waarin de opkoopbescherming is vastgelegd. Gemeenten kunnen vanaf 1 januari 2022 opkoopbescherming opnemen in de gemeentelijke huisvestingsverordening voor nader te bepalen woningen in aan te wijzen gebieden in hun werkgebied. Daarvoor moeten ze wel onderbouwen dat opkoopbescherming noodzakelijk is voor het behoud van voldoende betaalbare woningen dan wel de leefbaarheid in de wijken. De opkoopbescherming geldt voor vijf jaar. Voor verlenging moet de gemeente daarna opnieuw de noodzaak kunnen aantonen.

Beleidsvoorstel

BMC ondersteunt gemeenten bij het instellen van opkoopbescherming in de hele gemeente of in bepaalde kernen of wijken. In een beleidsvoorstel zetten we de doelstellingen van de gemeente op een rij en onderbouwen we hoe de opkoopbescherming hieraan bijdraagt. Omdat opkoopbescherming een onderdeel is van de huisvestingsverordening, passen wij de verordening aan werken we deze uit in een aanpassingsvoorstel. Uiteraard zorgen we daarbij voor de motivering die voor het instellen van opkoopbescherming noodzakelijk is.

Onderbouwing

Als uw gemeente opkoopbescherming wil inzetten, is een degelijke onderbouwing van het voorstel noodzakelijk. Daarvoor doen we onderzoek naar onder meer:

de beschikbaarheid van betaalbare koopwoningen en de actuele ontwikkeling;
de vraag naar betaalbare koopwoningen;
de wijken waarin betaalbare koopwoningen worden opgekocht voor dure verhuur;
de ontwikkeling op het gebied van leefbaarheid in de wijken.

Naast eigen data van gemeenten gebruiken we hiervoor onder meer de bekende landelijke leefbaarheidsmonitors en andere open data. Ook de monitoring van de regeling kunnen we voor onze rekening nemen. Na vijf jaar wordt de opkoopbescherming geëvalueerd; dan komt een goede monitoring zeker van pas.

Andere mogelijkheden

Naast opkoopbescherming zijn er diverse andere middelen om het aandeel betaalbare woningen in de gemeente te behouden of te vergroten. Denk aan eigenbewoningsplicht bij nieuwbouw, een doelgroepenverordening voor nieuwe woningbouwplannen of actualisatie van de huisvestingsverordening. In de huidige woningmarkt is het voor veel inwoners moeilijk een passende woning te vinden, veel moeilijker dan een jaar of vijf geleden. Wij adviseren gemeenten hun woonbeleid te actualiseren zodat het beter aansluit bij de problemen van dit moment.

Kans op een eigen woning

Mensen die op zoek zijn naar een koopwoning om zelf in te wonen, maken hierop in te veel wijken weinig kans. BMC ondersteunt uw gemeente om tot een goede onderbouwing en monitoring te komen van nieuw beleid, zodat starters in weer een eerlijke kans krijgen op de woningmarkt.