Veiligheid vraagt om samenwerking vanuit diversiteit aan perspectieven

Opgavegericht en domeinoverstijgend werken zijn al geruime tijd in zwang binnen het openbaar bestuur, zeker binnen gemeenten. Vrijwel iedereen wil “de opgave centraal zetten” maar dit echt in de praktijk brengen blijkt niet eenvoudig. Ook niet in het veiligheidsdomein, zien Winnifred Laman-Soto (Managing Consultant) en haar collega bij BMC Minke Poppens (Partner Wonen, Zorg en Veiligheid). Zij delen inzichten over hoe het wél kan.

Van hondenpoep tot drugshandel: in alle gemeenten spelen grote en kleine zaken die de openbare orde raken en het veiligheidsgevoel van inwoners aantasten. Veiligheid is een breed en complex thema. Winnifred Laman-Soto: ‘Meestal is slechts een deel van de concrete veiligheidsvraagstukken bekend bij gemeenten. Onze ervaring is dat het veel vraagt van ambtenaren Openbare Orde en Veiligheid (OOV) om goed zicht te krijgen op wat er speelt en beleid te maken dat volledig aansluit op de praktijk en de noden van inwoners. Vaak is de wil er absoluut, maar heeft de gemiddelde ambtenaar te veel taken op zijn bordje. Het is daardoor maar de vraag of het ‘gemeentehuis’ voldoende weet wat er ‘buiten ’speelt.’                           

Coördinatie en afstemming ontbreekt

Een andere belemmering is een gebrek aan coördinatie en kennisdeling. Minke Poppens: ‘Overheidsorganisaties zijn van oudsher functioneel opgedeeld in domeinen en afdelingen. Dat leidt tot verschotting. In de beleidsvorming en -uitvoering zie je vaak dat bijvoorbeeld het veiligheids- en sociaal domein aparte werelden zijn, terwijl veel uitdagingen zich juist op het snijvlak tussen die twee bevinden. Denk aan thema’s als de terugkeer van ex-gedetineerden, een sluitende aanpak van personen met verward gedrag of de aanpak van jeugdcriminaliteit. Gemeente en maatschappelijke partners werken, weliswaar met goede bedoelingen, te vaak langs elkaar heen.’

Proactief contact

Hoe zorg je dat alle partners wél samenwerken aan één opgave? Laman-Soto: ‘Voor betekenisvol beleid is het cruciaal dat je goed weet wat er speelt. Dat kom je te weten doordat ambtenaren vanuit het gemeentehuis de straat op gaan en andersom door kennis en ervaringen van “de straat” naar het gemeentehuis halen. Ga proactief in gesprek met partners die in de wijken hun werk doen. Denk daarbij niet alleen aan gangbare bronnen zoals BOA’s, jongerenwerkers en wijkagenten, maar ook aan schuldhulpverleners, buurt- en wijkteams, de plantsoenen- en reinigingsdiensten, buschauffeurs en de vuilnisophaaldiensten. Het is cruciaal om zoveel mogelijk informatie te verzamelen en te benutten. Dit kost tijd, maar levert ook tijd op omdat stakeholders in een vroeg stadium meedenken in de beleidsontwikkeling. Bovendien neemt de legitimiteit van het beleid verder toe. Onze ervaring is verder dat het ambtenaren veel energie en inspiratie geeft als ze dit doen.’

Interbestuurlijke samenwerking

Sommige veiligheidsvraagstukken overstijgen het gemeentelijk niveau. De gemeente kan zelf een hondenpoepaanpak ontwikkelen, maar ondermijning is te complex. Ook interbestuurlijke samenwerking is bij dergelijke opgaven onontbeerlijk. Laman-Soto: ‘Dit wordt gemeenten niet altijd makkelijk gemaakt. Wij zien bijvoorbeeld dat de Rijksoverheid graag weet wat er in de praktijk van gemeenten gebeurt. Het Rijk wil daarop kunnen aansluiten en doet dat ook. Denk aan de herziene Bibob-wetgeving, die de aanpak van ondermijning door gemeenten echt helpt. Maar ook het Rijk is verkokerd. Vaak stelt het geoormerkt geld beschikbaar waaraan strikte regels verbonden zijn. Het Rijk zou écht verschil kunnen maken als het de samenwerking gaat financieren. Dan wordt het voor die partners en gemeenten ook een stuk makkelijker om ondermijning integraal aan te pakken.’     

Mindset

Exact weten wat er speelt binnen de gemeentegrenzen. Weten wie kan helpen én die partijen betrekken bij het ontwikkelen van een effectieve veiligheidsaanpak. Het is allemaal cruciaal, stellen Poppens en Laman-Soto. Maar hoe kom je tot effectief beleid in de praktijk? Poppens: ‘Het vraagt meer dan een (eenmalig) programma. Het vraagt om een basishouding, een mindset, waarbij het vanzelfsprekend is dat je aan de voorkant inwoners, maatschappelijke partners en collega’s van andere afdelingen betrekt. Door een maatschappelijk vraagstuk gezamenlijk te duiden en samen oplossingsrichtingen te onderzoeken, ontstaan mogelijkheden om de kennis, instrumenten én het netwerk van alle betrokkenen in te zetten om tot effectieve oplossingen te komen. Dit kan leiden tot nieuwe invalshoeken die positief kunnen verrassen. De focus voor een Integraal Veiligheidsplan (IVP) kun je bijvoorbeeld ook samen met interne en externe stakeholders bepalen, in plaats van vanuit de afdeling OOV te bedenken welke thema’s een plek moeten krijgen en wat prioriteit heeft.’ Ze voegt daaraan toe: ‘Organiseren en bundelen van uitvoeringskracht is het sluitstuk van een opgavegerichte aanpak. Dat vraagt ook ruimte en rugdekking voor de professionals die met hun voeten in de klei staan. Het is complex, zeker, maar veiligheid is een gemeentelijke kerntaak die je niet kunt laten liggen.’

BMC stelt een breed scala aan perspectieven beschikbaar          

BMC beschikt over alle perspectieven die ertoe doen om veiligheidsvraagstukken effectief, integraal en opgavegericht aan te pakken en helpt door data en kennis te ordenen en te verbinden. We beschikken over veel kennis en ervaring binnen diverse domeinen, zoals veiligheid, zorg, jeugd, onderwijs en sociaal en fysiek domein.  We weten welke spelers ertoe doen en zoeken buiten de gebaande paden naar de manier waarop u uw schaarse middelen effectief inzet. Daarbij zetten we ook onze expertise op randvoorwaardelijke thema’s in, zoals gegevensuitwisseling, gebruik van data, samenwerking, organisatieontwikkeling en het actief betrekken van inwoners en ondernemers bij beleidsprocessen.   

Dit artikel komt uit Binnenlands Bestuur editie 19-'24