Hoe een 'serious game' het databewustzijn van medewerkers binnen de gemeente Hengelo vergroot

De gemeente Hengelo gebruikt een game als onderdeel van zijn datastrategie. De door BMC ontwikkelde Datagame vergroot het databewustzijn bij medewerkers van gemeenten. De game kan online en offline worden gespeeld. Rita Prins, Product Owner Data bij de gemeente Hengelo én Sjoerd Oomen, BMC-adviseur, bedenker en mede-ontwikkelaar van de Datagame delen hun ervaringen met en de opbrengsten van de game.

In de Datagame is het de bedoeling om een gemeentelijk vraagstuk op te lossen met behulp van data. In de eerste casus die is ontwikkeld, moeten deelnemers een locatie vinden voor een muziekfestival. Ze krijgen daarvoor de beschikking over een aantal datasets die ze mogen gebruiken, zoals de dorpen in de gemeente met het aantal inwoners, bereikbaarheid  en de samenstelling van de bodem in het gebied. Door die data te combineren, te interpreteren en te wegen moeten de deelnemers uiteindelijk de meest geschikte plek voor het festival bepalen.

Datapotentieel benutten

BMC-adviseur Sjoerd Oomen is mede-ontwikkelaar van de game. ‘De hoeveelheid data waarover gemeenten beschikken, is groot. Tegelijkertijd is het aantal gemeenten dat het volledige potentieel van data inzet nog beperkt. Vanuit de verwondering over dit niet-benutte potentieel, hebben we het concept ontwikkeld. Juist omdat dit potentieel nog niet volop benut wordt, besloten we te beginnen bij het verhogen van databewustzijn: wat kun je wel en niet met data en met welke data kun je wat? De game is een laagdrempelige manier om bij dit soort vragen stil te staan.’ Wat Sjoerd en Rita beamen is dat de casuïstiek van een festival de materie toegankelijk maakt voor alle beleidsterreinen binnen een gemeente. ‘Het festival is de eerste casus’, voegt Sjoerd toe. ‘Maar het platform is feitelijk een blanco canvas dat ook geschikt (te maken) is voor andere vraagstukken. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan het koppelen van data over wijkbewoners aan de plek voor een nieuwe zorginstelling.’

Waardevolle introductie

Hengelo zet de Datagame in vanuit het train-de-trainer-principe. Sjoerd Oomen trainde een groep medewerkers van de gemeente Hengelo. Deze groep traint vervolgens de rest van de organisatie. Dataspecialist Rita Prins ontving de training en is een van de trainers. ‘Ik herken het beeld van Sjoerd dat gemeenten data nog onvoldoende gebruiken. Data zijn vooral een onderdeel van rapportages en evaluaties, bij monitoring achteraf. Maar data zijn ook voorspellend in te zetten, dat deel ontbreekt nu nog vaak. Door verschillende data te combineren zie je verbanden. Door meldingen van hondenpoepoverlast te koppelen aan hondenuitlaatplekken kun je bijvoorbeeld kijken of die er genoeg zijn en of de locatie klopt.’

Inzicht en interpretatie

In de game is het doel dus om een plek te vinden voor een muziekfestival. Deelnemers beslissen met behulp van een aantal datasets. Sjoerd Oomen: ‘Bij het werken met data komt inzicht en interpretatie kijken. Tijdens de game stimuleren we deelnemers daarom om vragen te stellen over de beschikbare datasets en om hierover met elkaar het gesprek aan te gaan. Het gesprek dat zo ontstaat maakt data tastbaar. Een ander leerdoel is focus houden op het kernvraagstuk: data zijn een middel, geen doel. Het laatste leerdoel is datakritisch denken ontwikkelen. Zijn de data relevant, betrouwbaar en up-to-date? De game triggert een kritische houding bij de deelnemers. Zo leren ze het belang van specifieke data voor een vraagstuk te wegen. Hoe belangrijk is de bodemsamenstelling bijvoorbeeld om een geschikte plek voor een festival te vinden?’ 

Leuk en waardevol

In Hengelo zijn de reacties op de game vrijwel zonder uitzondering positief, vertelt Rita Prins. ‘Na afloop vragen we aan deelnemers wat ze hebben opgestoken. Het is me opgevallen dat ook mensen die zeiden minder met het onderwerp te hebben, de game niet alleen leuk vinden maar ook waardevol. Die opbrengst zit soms in kleine dingen. Zoals het besef dat het begint met het helder krijgen van het vraagstuk. Welke data zijn daarvoor relevant, zijn die data er en hoe betrouwbaar zijn ze?’ Hengelo zet de Datagame op verschillende manieren in, vertelt Rita Prins . ‘We gebruiken de game bijvoorbeeld in de opmaat naar de Omgevingswet, waarin data en het gebruik van data een belangrijke rol spelen. Daarnaast is de game inmiddels onderdeel van het introductieprogramma van alle nieuwe medewerkers. Daarmee onderstrepen we dat we als organisatie werken op basis van data belangrijk vinden. We zijn bezig met datageletterdheid maar ook met het opleveren van data-oplossingen als dashboards, rapportages, analyses. Op termijn willen we de stap maken naar meer toekomstgerichte inzet van data. Dan willen we data ook gaan gebruiken voor voorspellingen.’

Train-de-trainer

De game lokt een gesprek uit over de inzet van data in verschillende gemeentelijke situaties geeft Sjoerd Oomen aan. ‘Het train-de-trainer-principe stimuleert een maatwerkgesprek: Wat betekent deze manier van werken voor mij als gemeentemedewerker? Waar loop ik in de organisatie tegenaan? Welke faciliteiten heb ik nodig?’ De meerwaarde van het train-de-trainer-principe is dat dit gesprek direct toegespitst kan worden op het gemeentelijke situatie, dit vergroot de kans op een follow-up. Naast de Datagame zelf raadt Rita Prins ook dit train-de-trainer-principe aan. ‘De Datagame is een leuke manier om databewustzijn te kweken. En zeker als we het met nieuwe mensen spelen merken we dat het goed is dat we het zelf doen. Het is voor nieuwkomers een laagdrempelige kennismaking met collega’s, die tegelijkertijd zorgt voor databewustzijn én voor promotie van ons team en een datagedreven manier van werken.

Ook aan de slag met de datagame?

Wilt u ook werken aan het databewustzijn van uw medewerkers? En wilt u ze uitdagen om kritischer naar het belang en de meerwaarde van (een juist gebruik van) data te kijken? Dan is de datagame een uitkomst. De game is een laagdrempelige kennismaking met alle facetten van data én het spelen ervan biedt ruimte voor reflectie op de inzet en kwaliteit van data, die ook interessant is voor mensen die al meer datagedreven werken. Neem voor meer informatie over de datagame of een vrijblijvende afspraak contact met ons op via onderstaand formulier.